I a gaire, dins lu canton de Grodno (Bielorussia), un chaçor venia de tustar un rainard. Per estre segur de « be iò tuar » (tornem dire un còp de mai que los chaçors tuan per plaser), lu chaçors s'aprueimet per i balhar lu còp de cròssa finau. Mas veiquí lu rainard que se tòrnet quilhar, se gietet sus lu chaçor e sens iò voler, 'pulhet sus la detenta.
La resulta es 'na bala dins la jamba per lu chaçor mai un rainard viu que fai la p'ita actualitat de per lu ciberespaci. Sens obludar la torna de la Goya que chanta :
« 'Queu mandin, un rainard Tuet un chaçador Eriá un rainard que Eriá un rainard que 'Queu mandin, un rainard Tuet un chaçador Eriá un rainard que Aviá un fusilh »
'Tencion, vei-ne'n-quí un d'aquilhs bilhets que pourián far s'escoatar los~las regent~a~s dau monde, beleu mesma far virar la Terra dins 'n autre sense, marchatz saber. Un bilhet per luquau minjí pas 'queu mieijorn, es quò possible de la gent entau.
Veiquí quò que n'i a sus l'aigièra dins ma sala de banh « perquè lu vale be », coma iò diria l'autra, o enquera « imatges d'un aigier biò-biò » coma iò dirián daus militants d'ultra gaucha.
1 ··· 2
(')_(') ( ^_^ ) O O (")_(")
1 - Sabon per se rasar 1 mandins sus 2. V-òc-es, ai la peu fragila. Ne'n mai d'aquò, vòle pus usar dau rasor nuclearisat, 'laidonc, la tapeta de 40 ans lu masle dins lu melhor de la vita còpa sa barba virila ajudat d'un rasor mecanic e d'un sabon italian.
Après i a lu sent-bon per lu dessos daus braç. Es una peira d'alum. Entau, esbolhe pas la cocha d'ozone per pas pudir.
LU PRODUCH que parlava, mascarat ne'n Miss Lemosin, ier sus lu joèb de la Mela (►fr). L'òli eisquisa per la faça, la marca es : plante-system. Huile exquise. Se tròba chas lu 'poticari. Es un produch : biò, non testat sus lu cuòu daus lapins, bon per tot.
LU SABON ARIOVEDIC e sas mai de 20 erbas bonas per tot : far tòrnar ta femna meijon (o ton òme), te far frutjar, te far desfrutjar, per lu bonur de l'ostau mai per la santat (a mesma melhor reputacion que dire la bona annada)... Se 'chapta dins las boticas biò.
2 - La podra per se netiar lu rateu de davant, subretot se v'autres cosinatz tant d'alh coma me (aquò es perquè sei espaurit d'encontrar un vampir que voudriá me tirar lu sang (sabem be la vertat sus 'quel afar, mas mon caier es beleu legit per daus minors, fau restar corecte, dau temps mai que dins 'queu cas, seriá gaire espaurit)).
Mon balai per las dents mai lu veire d'aiga. Aquò es la mesura per soschar a la planeta, 1 veire 'quò vai, 3, bonjorn lu boiradís.
Lu produch per far bonhar las lentilhas daus uelhs, segur, me sente oblijat de iò precisar que son las lentilhas daus uelhs, de las vetz.
(\__/) (='.'=) O O (")_(")
E tot aquò, perdequè far o b'etot dire : ren. Semble quò que deve semblar, es-a-dire aquò, ren-mai.
Lu bilhet dau divendres, que 'questa vetz, tòrna 'pelar s'etot lu trabalh dau vendres passat, es de dire, 'queu de l'obrador d'escritura.
L'un daus eisercisis consistava a 'gaitar 'na fotografia tirada d'un jorneu e balhar daus mòts. La tipessa tornet balhar fòrça viste los mòts e n'autres aviam 20 minutas per utilisar dins un texte quilhs qu'aguetem lu temps de nòtar. Ai tornat far un haïbun per trabalhar un pauc l'estile e que 'quò semblessa pas tròp 'na composicion de CM². L'animatritz enquera 'na vetz me faguet la remarca que mon imaginacion se restava a las limitas estreitas de l'endreit ente mon cuòu eriá pausat. 'La lu diguet pas entau, segur mas bon, sei limitat, aura iò sabe, sei limitat dins mon biais de contar lu monde. Veiquí donc un haïbun de mai per mielhs vos far part de mos soschaments pitit-borges :p
※
La sala dau cafè serviá de tireta per 'quela carta postala, una remembrança d'Asia. « Los viatges son formators per la jòunessa » coma 'quò se ditz, chas ilhs, qu'eriá nonmas un viatge de maridatge. L'Asia, pensatz, « un país ente las filhas son mai que gentas e totjorn lu sorire sus las pòtas » aviá dit lu beupair. L'agença 'viá, ela, dressat las laus dau país : assuausament, colors chaudas, serenitat… Per ilhs, qu'eriá pus gaire qu'un bon sovenir ; la sovenença d'un passatge oblijat. I aviá maitot de punaisat mantas raivarias desalenadas.
Una femna jòuna Ritz de tot son blanc rateu. Se sap-t-ela celofanada ?
La sala dau bar fai responsa ad un rire gras charjat d'alcòl d'un jugor de belòta. La jòunessa, quò fau la far passar dintra las cridadas e lu bonur, sans tròp de malur… 'vant de la saber desespelida.
Lu bilhet dau divendres, que 'questa vetz, tòrna 'pelar s'etot lu trabalh dau vendres passat, es de dire, 'queu de l'obrador d'escritura.
L'un daus eisercisis consistava a 'gaitar 'na fotografia tirada d'un jorneu e balhar daus mòts. La tipessa tornet balhar fòrça viste los mòts e n'autres aviam 20 minutas per utilisar dins un texte quilhs qu'aguetem lu temps de nòtar. Ai tornat far un haïbun per trabalhar un pauc l'estile e que 'quò semblessa pas tròp 'na composicion de CM². L'animatritz enquera 'na vetz me faguet la remarca que mon imaginacion se restava a las limitas estreitas de l'endreit ente mon cuòu eriá pausat. 'La iò diguet pas entau, segur mas bon, sei limitat, aura iò sabe, sei limitat dins mon biais de contar lu monde. Veiquí donc un haïbun de mai per mielhs vos far part de mos soschaments pitit-borges :p
※
'Quela carta postala d'Asia eriá conhada dins la sala dau cafè coma las remembranças dins 'na tireta. La gent iò disen be :« Los viatges son formators per la jòunessa ». Chas ilhs, qu'eriá nonmas un viatge de maridatge. L'Asia, pensatz, « un país que las filhas son mai que gentas e totjorn lu sorire » aviá dit lu beupair. L'agença, ela, 'viá dressat las laus dau país : assuausament, colors chaudas, serenitat… Qu'eriá gaire pus qu'un sovenir ; la sovenença d'un passatge oblijat. I aviá maitot de punaisat au mitan de las aulors daus càfes mai daus demieis mantas raivarias desalenadas.
Una femna jòuna Ritz de tot son blanc rateu. Se sap-t-ela celò-fanada ?
La sala dau bar fai responsa ad un rire gras charjat d'alcòl, 'queu d'un jugor de belòta. La jòunessa, quò fau la far passar dintra las cridadas e lu bonur, sans tròp de malur… 'vant de la saber desespelida.
V'autres setz pas sens saber que viatge per tren dins los grands desplaçaments. Dins un prumier temps, vouliá iò contar per lu filtre d'esmangonhator « lu tipe qu'a jamai tòrt » mas sei flaunhard un pauc en 'questa debuta d'annada, 'laidonc, vei-iò-quí portat per escrit.
Me pense que la gent d'aquela epopèia 'guessen eidèia d'estre conhats un jorn aquí, quò los auriá tombats, afè.
※
Vei-me-quí après l'episòdi daus bilhets(►òc), d'arribar plan d'abora a la gara, mai per estre segur d'aver un tren per causa de chaumassa que per paur de lu gaitar pertir sens me.
Sus lu trepador, 'na goiata udla dins son porta-onda. Entau fasent, 'la m'autorisa de dire que 'la es de Briva(►fr), que 'la passet lu Nadau chas daus amics que son pas daus vertadiers amics e que tot 'queu monde beugueten dau vin blanc, un mechent vin blanc mesma, un d'aqueu que balha mau a la testa.
Dins lu TER(►fr) Orleans-Vierzon, sei lu prumier 'ribat e lu prumier sietat. Me pause dins un espaci « duò », per pas estre clafit de la brena daus autres, tot sou. 'Riba un jòune « dau barrí » que non pas occupar la plataforma nauta dau vagonet, se sieta a costa de me, dins l'espaci « quatrò », perquè pas. Arriba la brivista ela-tot mai sa marda au cuòu. Per pas me far gràça de la fin de son istòria de jòunessa perduda dins de las malinas de sport grandas per lotjar nonmas la meitat de quò que 'la fai veire, se sieta darier me°. E veiquí qu'intra 'na p'ita vielha après permenar la resulta de la chaça dau mandin ; chaça desjà espeunada, raclada, banhada, tanada¹, petaçada e enmantelada sus 1m70 de piaus regecolorisats e plantats sus un parelh de becicla que son au XVI de París çò que sei a la pensada occitana. La vielha dins un prumier temps se trapet de montar dins lu naut dau vagon, coma 'la viguet que l'auria estada sola, 'la se'n tòrnet per venir far chiar lu jòune. 'Queu-quí ostet la sacha « s⋅ » de'n prumier, ma la vielha i faguet sinhe que non, 'la voliá estre de son biais. Eu l'esglauset d'un uelh tan negre que la viguí jà passar per la vitra. Mas non, eu tòrnet s'enmusicar las aurelhas, ela, 'na vetz sietada, se metet de lu branlar ; son babinhon, de branlar son babinhon, segur, fau bancuar lu vòstre marrit esprit².
Partem installats coma sus lu dessenh desjos ente manca l'ora de la marèia nauta mas bon, setz pas tròp sacatats queraque, comprenetz lu dessenh.
Legenda : j = lu jòune, s = sas sachas, v = la vielha, b = ma biaça, e = esmangonhator, g = la brivista
Partem entau installats e la vita rotla coma sus daus ralhs per « ainsi dire ». Veiquí lu contrarotlor que me damanda mon bilhet, l'ai. Eu damanda au jòune, l'aviá s'etot, mas, per la vielha, bon, ai pas mestier de iò contar, atz compres. Mesma las tomatas son pas tan rojas l'estiu :
« Mais, mais, mais, je sais pas moi, à Austerlitz, je l'avais, je l'ai plus. Je sais pas. »
E vei-la-quí aprep 'visar lu jòune, amòrfa, tòrnat dins la soá musica³. Aürosadament que 'la se tornet pas deper me perquè seriá beleu crebat de rire, coma un grapeu lemosin que s'ufla per essajar d'estre tant beu coma lu Lingamiau(►òc).
Espofidat de rire, LOL(►fr) coma iò dissen los frances. Lu contrarotlor l'aviset e i diguet que 'quò eriá pas greu, Nadau es passat mas enquera 'quí maitot.
Me sonjava quite per eisplicar coma cometí un acte de racisme sociau de jaspir un imatge sus 'queu jòune tant oneste alaidonc que lu vielh cobes eriá una raubaira d'entre tots…
※
Me sonjava quite, segur, mas…
※
Mas après 'n'ora a esperar ma coresdesesperança dins la stacion de Vierzon(►fr), me veiquí montat dins un TEOZ(►fr)que lu concepte major es de far paiar mai char per lu mesma chamin sens poder chosir son plaçament.
Apres 'n'ora a esperar, monte dins lu tren, trobe ma plaçota per me veire dins un espaci de 6, e perquè pas. Dise « bonjour », en frances, degun per far responsa. Me'n fau mai qu'aquò per me chucar. 'Chabe de me sieitar ne'n visant mos companhs de viatge. En faça de me 'na goiata. Un tipe a costat de me, 'na goiata amorfa, enmusicada ela-tot se son autre costat, ne'n faça d'ela un despressiu e, tenetz v'autres be, e, au mitan de la goiata que me fasiá faça e dau despressiu : Alexandra David-Néel**
ADN, l'Alexandra David-Néel ela-mesma, setz pas après raibar.
~~~~~ Picatz la fotografia per veire daus filmonets ~~~~~
Sabiá pas enquera d'ente 'la veniá mas ai tost sasit que n'autres erián de bana d'aicí Lemòtges(►fr).
'Tencion, me songe pas, e v'autres 'natz iò legir a la legida de la sega, que la tipessa teniá 'na malàudia, autrament la mocariá seriá pas 'quí presenta ! Non, 'la deviá s'entornar d'una serada mascarada e aviá pas pas pres de pena per se chamjar. Sabetz, a Lemòtges la gent son pas tant fièrs que 'quò.
Alexandra Davis-Néel 'bilhada coma lu prumier « sherpa » 'ribat : un bonet perquè los trens son gairement jamai chauffats, subretot quilhs-que se pradelan dins la montanha lemosina, un pitit masca brochat per pas aver las potas gerçadas, 'na roba de tela de juta, beleu un sac per las pompiras, gentament talhat, segur, mas per las pompiras tot-parrier.
Aquí deve dire marcè au Monsur Delage mai son Jan Picatau(►òc), entau, aiá 'n' ercusa de las bravas per m'espofidar de rire. Aürosadament. M'eriá jurat que questionat per lu contrarotlor sus l'origina de mon rire, balhava vòstre libre per me far pas cridar dessus.
'La ostet son masca de davant sa faça e iò tornet gairemant pas portat. Dau còp, 'la surtet son porta-onda per 'na contar sa vita. I tòrna pas sus la chançoneta : « n'autres a Parííííííííííííííííííííís… non es un noveu telefona, v-òòòòòòòòòòòòòòòc-eiiiiiiiii… sabe pas enquera tot far mas mon òme me iò esplicara beeeeeeee, meeeeeeee e la tecnicaaaaaaaa... °° ». Mesma sa quite filha ne'n aguet v-onta. Son òme, se, jugava coma lu seu de porta-onda. Me, eriá lu nas picat dins Jan-Picatau.
Aguetem dreit a l'espandatge de la vita daus distributors de subvencions per la cuuuuuuuultuuuuuraaaaa. Breu, de la gent que fan los fonccionaris pas aures. 'Tencion, fonccionaris dins una DRAC(►fr), mas pas la revirada que fan los « occitansdel sud » per nos leberons lemosins, non, aquela que lu budget chanjament de la moquèta es pas 'n afar de piau sus lu peitrau daus òmes¹¹.
Aguetem dreit maitot a lur inhorança de la geografia dau chamin de ferre. qu'aürosadament torní 'gulhar lu tren mai la conversacion quante 'ribeten a la Sostrana. Paubres, quilhs vilauds parisiens, 'na vetz surtits dau periferic son perduts.
Aguetem dreit a la consideracion sus lu centre de la França qu'es vertadierament un cros ente las ondas passan pas. 'Quí torní 'pelar que lu tren es non-telefonors mai non-telefonatritz, mas bon, tant tombar l'aiga dins 'na vièla.
Per 'chabar 'queu long bilhet, erian après far una letra per balhar a de la gent d'Esgolesme²², de la gent important vos dise, quante per la prumièra vetz, m'adreiceten la parola per me damandar :
- Comment dit-on « exposition artistique » en allemand ? - Art c'est « Kunst », expo, quelque chose come « Bild... », attendez voir, je regarde sur mon insuportable.
E 'quí, surtí mon propri porta-onda, dubrí lu motor charchador e tendí la responsa a la goiata.
- G**gl* est votre ami. La traduction n'est valable que pour ce que l'on en fait Elle est certainement médiocre. Rien ne remplace un bon dictionnaire, une méthode… - Merci, c'est très gentil à vous. - De rien, tant d'outils, tant de technologie pour ne pas savoir les utiliser…
Lu gresilh de la votz dau naut parlor s'alenava dins l'einonçat de corespondanças sensat-prestas quante davalí sus lu trepador. Siní l'aër coma per me tirar dau museu lu restent de l'aire dau tren e m'espofidí de rire un còp de mai.
※
P'una persona fuguet maumanhada dau temps d'aqueu bilhet, bilhet qu'es nonmas un bilhet per rire, per usar de la linga (emai 'quò siguesse 'na linga de pelha), pas per se mocar mechentament.
Totas semblanças coma daus esveniments 'ribats, presents o d'arribar es la resulta dau asard.
V'autres fasetz coma iò desiratz per chosir lu titre, damande solament a las lesbianas de me perdonar d'i aver conhat 'na meschenta desparladissariá :p
Sei vertadierament aürós, desenraunhat, content, desesmangonhat, breu, joiós per la dessenatritz Julia Maroh(►fr)que sei « fan » coma quò se ditz ne'n frances, o b'etot « franc eisabanit » dins la linga lemosina, sei esbaudit de per son trabalh, son inteligença, esblausit de son biais de racontar la vita, mas, tot aquò l'ai jà escrit aquí(►òc).
'L'eriá convidada sus París-Inter(►fr)'queu dissabde, vei-la-quí recompensada per « la gent ».
Félicitations à Julie Maroh pour son prix du public au Festival de la Bande Dessinée d’Angoulême 2011, pour son premier album, « Le bleu est une couleur chaude » aux éditions Glénat.
Emai fuguesse aürós per lu Art Spiegelman(►cat), que Maus es un chap d'òbra maitot, ai una sola cridada :
V-òc-eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeei.
(\_/)
=°·°= |")_("|
Veiquí quò qu'escriguí per lu GAGL(►fr) autravetz. Charchatz pas sus lu sit, coma los medias tapetò-parisiens ne'n parleten pas d'aquela bede, ilhs fagueten parrier, aquò pòde pas iò pastir, mas bon, jòia e bonur auèi :
Le bleu est une couleur chaude, de Julie Maroh.
Avant de commenter ce roman graphique, un petit mot sur Djou, le surnom de Julie Maroh. Elle est une auteure de bande dessinée qui s'est illustrée en 2009 par la publication en ligne de son « pamphlet » lors de la journée mondiale contre l'homophobie.
L'album « le bleu est... » s'ouvre sur les déambulations urbaines d'Emma, avec en accompagnement les mots de Clémentine. Arrivée chez les parents de cette dernière, la mère convie Emma à lire les journaux intimes de sa fille défunte. C'est une invite à découvrir le parcours de son amante disparue.
Nous sommes ainsi transportés dans un récit de quinze années de la vie d'une adolescente jusqu'à sa mort de jeune adulte. Tout nous est raconté : la rencontre avec le journal, les premier émois amoureux, les interrogations adolescentes que peut faire naître dans ce camaïeu de pensées grisâtres, le bleu d'une chevelure, le bonheur de vivre bien une relation amoureuse. C'est un roman d'initiation, de description des différents passages qui vont du déni de sa personnalité sexuelle aux disputes qui arrivent dans un couple en passant par le rejet homophobe des (ex)ami-e-s ou des parents. Ainsi sont évoqués assez rapidement les bars et les boites, avec caractère les manifestations gaies ou politiques, avec toute la place qui lui est due et avec beaucoup de poésie, l'histoire d'amour, le sujet principal du livre ; histoire entre filles diront certaines mauvaises langues, histoire d'amour avant tout.
Davantage encore que les mots, ce sont les choix graphiques qui servent cette histoire d'amour : le camaïeu de gris comme pour rappeler que les mots illustrés sont ceux d'une morte ; le bleu de la chevelure, qui est à l'origine de la métamorphose de Clémentine ; les silences pleines pages qui nous laissent nous faire une lecture intérieure de ce qui nous est donné à voir.
Julie Maroh signe là un premier grand album, un premier chef d'œuvre (il en est à son troisième tirage).
Un pitit bilhet per barrar lu cledon de la granda operacion de 2010, lu « minjar 'quò d'aquí ».
Tant iò dire còp sec, lu barradon n'eriá pas estat plaçat pro naut per me far me d'esalenar e sonjar iò far sautar ne'n chamin. A la debuta, 'guí un pauc de mau perquè me sei esmaraunhat de voler trobar una formula per carcular los quilometres de las fruchas e daus legums, aquò avant de daissar tombar après m'estre decubert « locavore » sens iò saber coma lu Monsur Jourdain. Los ~5 % de non locavorisme son las espiças mai l'òli d'oliva.
Lu barradon n'eriá pas plaçat naut per un vegetarian° qu'escota nonmàs radiò-frança e vai coma sa biclicleta.
Punt per punt.
Vegetarian : segur, es mai aisat per vegetarian de se passenjar sus un merchat per far sas pervecions que per un omnivore esperar surtir dau subremerchat sens un nutricida¹ emplastifiat. Los merchats païsans balhan qua'iement tota l'annada de bons produchs, quauques uns biòs, d'autres non, per d'autres son de far bona mina aus produchs « rustiques » o ancians, quauquas vetz obludats, 'laidonc dau còp desobludats :p
Los produchs son mens chars que dins un subremerchat, 1€30 pretz constant de novembre d'aicí lu mes de març per lu quilò de raiças iranjas contra 1€60 chas un supermentor. 'Quò es a v'autres d'anar los veire, los encontrar, damandar...
Vos fau estre saví maitot e pas voler far un clafotís per la chandelor.
I a beleu de per chas vos un' AMAP(►fr), un vargier de Cocanha(►fr) o beleu 'na rentela de consomator, aquelas alternativas son pas portosas dau mesma sens mas las valen mielhs que lus subremerchats.
Radiò-frança, perquè lu prumier geste per estre libre es de gietar sa televicon. Iò comprene ben que 'quò es mai aisat per un vilaud que dins lu fond de la campanha lemosina, mas es mai-que-mai important de far, per la santat mentala. Entau fasent, ostatz totas las manipulacions de la propaganda, n'i a enquera be pro entau.
Quauques eisemples de bon auvir :
Meitat chen - meitat pòrc(►òc), pouviá pas far sens, perquè iò valetz be ! Emai siguesse pas vertadièrament « descreissenta ».
Terra per terra(►fr), que normalament fau escrire Tèrra per pas parlar galisistan.
Lu grun(►fr)... son de París, mas quauquas vetz, la tematica es descreissanta.
La bicicleta, per estre segur de pas chargar de tròp la sauma². Estre son pròpri motor per botjar vos fai viste preferar l'escorchièra a la granda rota.
La lista de las pervecions es tòst viste gietada per 'chatar quò que n'i a sus lu merchat. I a pas mestier de tirar sus la salada per la far frutjar, fau màs esperar.
Après fau cosinar un pauc, segur. Aquò es beleu un daus punts lu mai delicat. Es pas aisat de dire que fau far sos iaorts per estre segur de saber çò que minjam. Que per far una tortièra fau 10 minutas per lu paston, una nueit a esperar e 20 minutas per iò cueire mai de las pomafruchas, 50 mai de las pomaterras. Quantben de temps passat dins las autoristalhas, a esperar a la caissa, se tornar esmangonhar dins la veitura, far chaufar la pizza ? Sens obludar la boitia, lu plastic, lu chamin realisat per los legums per se far pelar e netiar, se far copilhar dins 'n autre endreit, cosinar mai congialar ente sabe-ieu... 10 euròs la pizza e pensatz balhar de la moneda a la tipessa darrièra la caissa ? Pensatz vertadièrament vos paiar minjar ?
Après 'questa minuta de morala, 'chabarai fin finalament 'queu bilhet per dire que « se chalenjar » entau es un bon 'gulhon per (se) chamjar. Vidatz los armarís, soschatz au perquè mai au per-de-què, tornatz los emplir, beleu d'un autre biais.
Iò sabe que 'quò es mai aisat per una familha monopairala sens goiasson³ minjor de raiças e velociclòpede, mas sosestimatz pas las vòstras capacitats de transformacion.
※
Nòtas :
° 25 ans de vegetarisme ujan, v-òc-eeeeeeeeeeeeeeeeeei.
¹ los sabantors me perdonaran l'oximore.
² dins la revirada francesa, i a un juec de mòt purit que vòle pas vos fòrçar de legir.
³ en 1 mòt : celibatarí. Mas ilhs contan jamai. E mesma dins la futura Occitània granda, ilhs, mai elas, serán 'quí per paiar. Egaus davant la talha, unicament davant la talha, per los drechs, 'na vos la far metre coma quò se ditz gentament chas los eteròs.
« Coleras » es un de quilhs libres que me faran m'esmalir enquera 'na longa de pas aver (re)apres pus tòst nòstra linga ; dau mesma biais, passar lu demai de sa vita a poder legir daus libres entau, i a de las penas pus grandas. Aiá desjà legit daus libres dau M. Chapduelh, per eisemple trobaretz 'quí una critica libra(►òc), mas, 'queu-quí me fasiá paur. Marchatz saber perquè ? Lu titre beleu ? Me sonjava que lu libre eriá un chausa de vielh cobès agres après s'enbufar sus tot mai ren, un pauc coma 'quilhs que purissan lu 36-15gogle.
E be non, es un bra'e libre, emai volesse pas far de surtida dau vaissalier, lu ton sembla un pauc 'queu d'un sit consacrat au chin dins lu lengadòc. Comptaz pas sus me per ne'n dire mai, tene a gardar mon rasteu de davant.
Lu ton justament, be, quò-es lu bon ton per far una critica fina de la societat dau jorn d'auèi, emai me figuresse mai d'una vetz permés los criticats. Tot i passa : la cultura, los occitanistes, los joginors dau diumenc, la toristalha, los elegits que viran lu veston, l'architecte que fai bastir dins lu sens dau pluviau o enquera la prevencion veirurala mai-que-mai pervencionista que laissa solament un bocinot de plaça per los fantasmes sessuaus, lu biais de minjar... T! 'Quela esprecion « biais de minjar » porrià estre l'una de la seissantèna de cronicas.
L'escritura es fina, la legida aisada, lu vocabulari pausa qua'iment pas question. Un bon libre per intrar dins lu lemosin grand.
※※※
E per far passar una colera, tant minjar un pastisson.
Ai trobat queu-quí sus lu cibercaier de la Merike(►cat), ente 'la parla maitot de poësia e balha la recepta.
Eu es conhat dins la categoria « contemplacion » de mon esperit, e per un bon bocin de temps.
Un film sus lu temps que se raleta dins los sons sòrds d'una charbonièra, las traças de las chabras dins lu reirlutz d'un chamin, dins de las gestas que nos venan dau temps d'avant totas las passions umanas, o b'etot davant que 'las fuguessen brunesidas per las fumadas de las religions.
Lu temps daus cicles de vita que se tornan reviscolar, los très còps balhats per claure un tombeu o enquera los très còps per barrar la charbonièra, a chasca vetz, l'eimatge balha a escotar 'queu son sòrd… Sòrd coma 'queu d'una vielha sòca sus un sendareu lemosin, beleu be.
Per lu fait dau asard, mas es 'quò be lu asard, vene de tombar sus 'quò dins lu libre dau J.P.Reidi(►òc-fr) :
[...] Las peiras ne viven pus emb l'esperit e las mans daus òmes. 'Las ne serven pus per metre la gent a l'acelat ; 'las ne los vesen pus prejar, estudiar, trabalhar, minjar, durmir, bicar, naistre, morir. N-um podriá benleu ne'n far quauqua ren, mas tau coma eu es, eu es mòrt, eu es òrre, eu ne vòu ren dire, lu « patrimòni ».
L'estiu, Jorgelina jugava coma sa sòr dins la caravana pausada au fond dau vargier. Mas ujan, la sòr a frutjat, 'laidonc beucòp de chausas son desparrièras. Jorgelina marcha passar las vacanças coma son pair, a la campanha. Aquí, mai un pitit païsan, lu Mario, 'la vai descrubrir que las identitats de sèxe son de las vetz misteriosas, mai beleu be esritjosas.
Lu film fai mai-que-mai sonjar a XXY(►òc), autre film argentin. Los eimatges se semblan beucòp :
lu doctor, representant de la sciènça e de la rason, torna a la campanha, la terra de las passions, daus instincts.
la clida qu'es duberta per nos far 'chabar d'intrar dins lu secret.
los « monstres » que son conhats dins la granja.
l'istòria bancula lu temps d'una granda bufada.
Las semblanças se 'restan 'quí, XXY es un film sus l'ermafrodisme, l'autre un film sus lu « genre ».
Vau pas vos contar los passatges sus la simbolica ente la gent esperan que lu Mario montre 'queu es un òme, los passatges sus los chanjaments dins la vita de tots los jòrns après la tempesta nimaï. Vau pas iò far perquè son lòrds quilhs passatges mas be jugats per los goiats. Fin finalament, pas un film remirable.
Lu film conta la vita d'una familha dau sud dau Chili. Quatre punts de vuda son balhats, la granda, lu papet, la mair mai lu pitit-filh per 'chabar. Lu film es tornat d'un biais realiste coma daus actors amators. Ilhs mai elas son filmats dins quò qu'es veraiament lur vita.
La fin es òrra, 'la montra una societat que respecta pus l'uman, 'na societat de consomator. Un film pas fòrça-fòrça positiu.
Un realisator mai un productor son apres far un film sus Las Casas mas, un daus figurants mena la revolta per lu dreit a l'aiga, eu 'resta d'estre figurant per estre actor de sa vita.
Un film fòrça interessant sus l'engajament per delai las grandas eidèias, e, ente descubrem que los ciniques son pas totjorn quilhs auquaus pensem de'n prumier. Aquò eriá un pauc telefonat, segur : i a l'actor que bola los dos pès dins son ròtle e que se sent « investit », i a lu vielh actor alcòlic, la jòuna goiata clafida d'ambicion... Mas, i a mantas autras chausas de contadas dedins e de las vetz la ficcion torna 'trapar lu fiu de la vita dins una fòrma brava de recursivitat.
Aquò fai un film fòrça inteligent e balha envèia de descubrir un pauc mai las eidèias dau « buen-vivir » (►cast).
De notar, las parladissas sont totas sostitradas quante 'las son dins las lingas dominantas, castilhan o anglès, mas pas quante los « amerindians » parlan entre-ilhs. 'Tencion, jugan be, son daus actors, 'laidonc, la revirada es pas utila mas me sei sonjat que quò es beleu que la linga es pas aquela veraiament usada a l'epoca, solament un mejan de nos far saber ente es nòstra plaça. Ne'n mai d'aquò, a la debuta dau film, i a un dire sus de quò pòt semblar un film sus Colomb ne'n anglès. La question es pausada, per l'anglès, lu castilhan o d'autras lingas.
Un bilhet per dire que tant me fote un pauc dau concors, emai siguesse convidat chas mon ancian dins 'na serada gaia perquè los gais an daus gosts per lu chantilhadís, tant sei aürós que quau siàia un chantor que chanta pas dins lu patois de la França nacionalista, aquela que nos fai partajar sos eivís sus mantes sitis de l'internet e dau monde, subretot daus sits francofones de París. E fau parlar anglès, quò-es mai-que-tot important ! Contunha de far chiar la gent, n'i a ren de mielhs per restar de'n pès.
- 6 - De jugar au volant Paubras einuscentas Escartan las chambas. Taigi Un ser per autant, Yuko s’entornet pas. Quò eriá ‘na nueit de plena luna. ‘Quò s’i visava coma lu jorn. Los ciaus se brescheten d’una ennivolada de borilhons sarrats coma ‘n’armada. Daus milhiers de sodards pelhonats de blanc prenian los ciaus. Qu’eriá [...]
- 11 - La peu de femna ‘Quela peu acatada Coma es chauda. Sutejo Lu segond ivern de poësia fuguet d’una blanchor traslusenta. Neviet mai-que-mai. ‘Na nueit de decembre, la jòuna femna de la font lu despiucelet. Sa peu ‘viá lu gost de la presseja. Eu prenguet dins la bocha la tetina de son sen [...]
- 16 - ‘La durmiá pas veraiament. ‘L’eriá morta. Màs, sa caissa eriá tant transparenta coma los cristaus. Còp-sec, Yuko fuguet amorós de la bela desconeguda. P’uns momint, Yuko songet se trobar a costat d’un cadavre. Eriá pas ‘na morta coma las autras. Eriá ‘na presença meravilhosa. De’n prumier, l’eriá nuda. De què fasiá-t-ela nuda [...]
- 21 - Coma un pintra devengut ‘vugle poriá li far coneisser l’art de la color ? Lu poëta de la cort Meiji li aviá fach una craca de li parlar coma professor d’un òme que se-mesma poviá pas jutjar de la qualitat de son quite trabalh ? Un instant Yuko vouguet tot laissar de’n-pè, [...]
‘Quò es mai ‘na letra per far daus reclamadís° per dire verai, mas bon, d’escrire « letra duberta » me fai « venir fiar coma Artaban [] » o « uflar coma un jau [] » chausissetz, eliminatz ! · Char Monsur C. Vene de ‘chabar vòstre libre que balharai beleu pas lu titre per [...]
Le gresilh de la votz dau naut parlor s’alenet dins l’einonçat de corespondanças sensat-prestas quante davalí sus lu trepador. Siní l’aër coma per me tirar dau museu lu restent de l’atmosfèra dau tren. Leví los uelhs per m’assegurar de lu veire : D’una via l’autra Eu velha despuèi tot-temp Sus nòstre eime. Daus raubaires aus [...]
Veiquí lu darnier bilhet dau mès. Emai me songesse quauquavetz despasrrier, vau far coma mai d’un, es de dire, segre la mòda, far ‘na p’ita pausa dins lu ciberespaci, tot lu mès d’aost e beleu un pau mai. ‘Queu darnier bilhet es maitot lu darnier eisercicí de l’obrador dau ‘vendres. Un an passat dedins a [...]
Bilhet escrit dins lu tren que me tornet de Lemòtges a la debuta de septembre, mes a jorn a la debuta d’octòbre. I A pena la biaça pausada que lu telefòne brinbrindelet. « Pair & Mair » fan se brandar l’escran. « Pair & Mair » fan se brandir lu porta-onda dins de las vibracions [...]
